ΠΕΡΠΑΤΗΜΑ

Το περπάτημα στην Τήνο αποκαλύπτει τους ανεκτίμητους θησαυρούς της ιστορίας, της  λαϊκής τέχνης και της αρχιτεκτονικής της. Χίλια χιλιόμετρα αγροτικών δρόμων διατρέχουν το νησί από τα οποία τα 150 είναι σηματοδοτημένα. Και χρησιμοποιούμε αυτό τον όρο, γιατί στην Τήνο δεν υπάρχουν μονοπάτια, αλλά λιθόστρωτες ή πλακόστρωτες στράτες που ένωναν όλα τα χωριά μεταξύ τους. Είναι ένα πολύ πλούσιο και δαιδαλώδες πεζοπορικό δίκτυο με πολλές διακλαδώσεις, μέσω του οποίου μπορείς να πας οπουδήποτε στο νησί. Περνώντας από το ένα χωριό στο άλλο, βλέπεις περιστεριώνες, μύλους, ξωκλήσια και φυσικά τις ξερολιθιές: Αυτά τα χειροποίητα αριστουργήματα των παλιών κτιστάδων έχουν, μάλιστα, ενταχθεί στον Κατάλογο της UNESCO για τη διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς στην Ελλάδα. Γεγονός που δίνει έμφαση στο πώς η παραδοσιακή τεχνογνωσία αναδεικνύει το αγροτικό τοπίο σε πολιτισμικό αγαθό.

Η οργανωμένη προσπάθεια καταγραφής μέρους του πεζοπορικού δικτύου του νησιού ξεκίνησε από τον ελληνοαυστριακής καταγωγής Κάρολο Μέρλιν με εμπειρία στον ορειβατικό και πεζοπορικό τουρισμό και το 2007 συνεργάστηκε με την εταιρεία Ανάβαση για την έκδοση ενός περιηγητικού χάρτη. Στη συνέχεια, σε συνεργασία με την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, καταγράφηκαν 12 διαδρομές. Το υφιστάμενο πεζοπορικό δίκτυο των 150 χλμ., στο οποίο έγινε καθαρισμός και σηματοδότηση, οφείλεται στην Paths of Greece, η οποία το 2019 συνεργάστηκε με τον δήμο Τήνου. Έτσι προέκυψε το tinostrails, με αναλυτικές πληροφορίες για 12 θεματικές κυκλικές διαδρομές τις οποίες ακολουθούν, μόνοι τους, ή μέσω εταιρειών που οργανώνουν δραστηριότητες στο νησί, όσοι θέλουν να γνωρίσουν την αυθεντική Τήνο. Και είναι πλέον πάρα πολλοί, όλες τις εποχές του χρόνου.

Ο Μάνθος Πρελορέντζος δημιουργός του Tinos Outdoor Activities, ξέρει την ύπαιθρο της Τήνου σαν την παλάμη του χεριού του και όχι μόνο αυτό: Έχει επιδοθεί τα τελευταία χρόνια σε μια λεπτομερή καταγραφή των περιστεριώνων και των ξωκλησιών του νησιού. Με τους πελάτες του ακολουθεί συνήθως τις 12 θεματικές διαδρομές του tinostrails, ωστόσο, επειδή τα μονοπάτια ενώνονται μεταξύ τους, μπορεί να προτείνει και tailor made διαδρομές, στη διάρκεια των οποίων γίνεται ξενάγηση και στο τέλος υπάρχει δυνατότητα να οργανωθεί γεύμα σε κάποιο χωριό.

Το 2014 ο δημιουργός του Tinos Outdoor Activities ξεκίνησε να καταγράφει περπατώντας τους περιστεριώνες του νησιού, ένα έργο για το οποίο μου μιλούν με θαυμασμό οι ντόπιοι φίλοι μου. Ο Μάνθος περιγράφει πώς το έκανε: «Το 2020 ετοίμασα ένα τρίγλωσσο βιβλίο με τους 914 περιστεριώνες που είχα αποτυπώσει -γιατί ως τότε κανείς δεν ήξερε πόσοι ακριβώς είναι και πού βρίσκονται. Εκτός από τη φωτογραφία του κάθε ενός, έχω τις συντεταγμένες και μια περιγραφή της κατάστασής του. Τώρα ετοιμάζω τη δεύτερη έκδοση, όπου θα προσθέσω 37 ακόμη περιστεριώνες που βρήκα -φθάνοντας πλέον στους 961. Νομίζω ότι τώρα η καταγραφή είναι σχεδόν πλήρης». Ο επόμενος στόχος είναι να καταγράψει τις εκκλησίες και τα ξωκλήσια του νησιού που θεωρούνται ότι ξεπερνούν τα 1000.

ΑΝΑΡΡΙΧΗΣΗ ΣΤΟ ΞΩΜΠΟΥΡΓΟ. Το 2007, με χρηματοδότηση της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, στα βράχια του Ξώμπουργου πάνω από το χωριό Ξινάρα, δημιουργήθηκε ένα αναρριχητικό πεδίο το οποίο αποτελείται από 90 διαδρομές, εύκολης και μέτριας δυσκολίας.

VIA FERRATA και BOULDERING ΣΤΟ ΟΡΟΠΕΔΙΟ ΤΟΥ ΒΩΛΑΞ. Ένα αξιοθαύμαστο έργο του Μάνθου Πρελορέντζου και της Τinos Outdoor Activities είναι η κατασκευή της 1 χλμ. via ferrata που είναι η μεγαλύτερη στις Κυκλάδες. Πρόκειται για μια όμορφη κυκλική διαδρομή περιμετρικά  του Ξώμπουργου, στα ριζά του λόφου, όπου ανακαλύπτεις πτυχές του τις οποίες δεν θα μπορούσες να δεις διαφορετικά -όπως απότομες πλαγιές, χαράδρες και μικρά περάσματα, τα οποία στο σύνολο τους σου προσφέρουν μια μοναδική πεζοπορική εμπειρία.

H Τήνος διαθέτει ένα μοναδικό στον κόσμο γεωλογικό φαινόμενο: στην ενδοχώρα της μεγάλοι και μικρότεροι στρογγυλοί γρανίτες, που μοιάζουν σαν πεταμένοι από ψηλά από ένα γιγάντιο χέρι, εκτείνονται σε μια περιοχή περίπου 18km2. Πολλοί από αυτούς είναι σπασμένοι στα δυο και σχηματίζουν ομάδες.
Πεδία bouldering υπάρχουν παντού, στο χωριό Βωλάξ, στην Κακιά Σκάλα, στη Λιβάδα, στον Πετριάδο (ή Κακόβολο) όπου καλλιεργούνται και πολλοί αμπελώνες. Καθώς το άθλημα είναι πολύ διαδεδομένο στην Ευρώπη και κυρίως στις βόρειες χώρες, είναι αρκετοί οι ξένοι αναρριχητές που επισκέπτονται την Τήνο για το λόγο αυτό

SURF ΣΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΚΟΛΥΜΠΗΘΡΑ. Η παραλία αυτή στα βόρεια του νησιού είναι ιδανική για το σπορ, καθώς βγάζει συχνά μεγάλα κύματα. Η Tinos Surf School προσφέρει ενοικιάσεις σανίδων surf, bodyboard, SUP, και μαθήματα για αρχάριους. Διαθέτουν και ωραίο beach bar. Λειτουργεί Ιούνιο-Οκτώβριο.

SOUL OF TINOS

Ντυμένος με ρούχα παλιών Τηνιακών, έχοντας στην πλάτη ένα κοφίνι με το κολατσιό, ο Μάρκος Παλαμάρης οδηγεί τους επισκέπτες σε λαογραφικές περιηγήσεις, για να γνωρίσουν την παλιά και αυθεντική ζωή στο νησί. Το Soul of Tinos ξεκίνησε το 2022 ως ένα project ψηφιοποίησης της γνώσης του Μάνθου Παλαμάρη για το νησί, της ιστορικής και λαογραφικής του έρευνας. Σύντομα μετατράπηκε σε μια μικρή εταιρεία εναλλακτικού τουρισμού. «Δεν πρόκειται για απλές πεζοπορίες. Εγώ κάνω λαογραφικές περιηγήσεις. Αποτυπώνω στο σήμερα τις διαδρομές που έκαναν οι πρόγονοί μας στις αρχές του 20ου αιώνα. Aπό εκείνη την περίοδο μέχρι την έλευση των δρόμων και του ρεύματος, οι τηνιακοί ζούσαν σε μεγάλο βαθμό όπως οι πρόγονοί τους επί Βενετοκρατίας. Κι αυτό δεν ήθελα να χαθεί», λέει ο Μάρκος. Με αυτό τον τρόπο η Soul of Tinos μας προτρέπει να γνωρίσουμε το νησί. «Η ανάδειξη του πολιτιστικού πλούτου, η προστασία και φροντίδα του περιβάλλοντος των προγονικών διαδρομών και η βιωσιμότητα της Τήνου αποτελούν ακρογωνιαίους λίθους στα ριζά του εγχειρήματός μας», εξηγούν στο website τους ο Μάρκος και ο συνεργάτης του Πέτρος Λιβαδάρης. Οι προτεινόμενες περιηγήσεις που γράφουν στον ιστότοπό τους μπορεί να είναι μόνο τρεις, στην πραγματικότητα όμως ο Μάρκος μπορεί να αυτοσχεδιάσει και να προτείνει δεκάδες άλλες. Τι κάνει λοιπόν; «Φοράω την τραγιάσκα του παππού μου, πουκάμισο με τις τιράντες ενός θείου μου και στιβάνια. Κουβαλάω μαζί μου ένα κοφίνι για το μαράντι (το κολατσιό). Περιλαμβάνει καταρχήν χειροποίητο ψωμί ολικής άλεσης σε φχάσια (μικρά καρβελάκια), τα οποία σηκώνομαι αξημέρωτα για να τα φτιάξω όπως με έμαθε ο μπαμπάς μου, τον οποίο είχε διδάξει η γιαγιά μου. Έχω επίσης μαζί μου τυρί και λούζα από παραγωγούς του νησιού. Έτσι, όποτε κάνουμε  διάλειμμα, σε ξέφωτα ή σε παραλίες, απλώνω κουρελούδες και καθόμαστε να κολατσίσουμε. Όπως ακριβώς γινόταν παλιά».